محوطه باستانی تپه خدایی معین حریم و عرصه شد - تور چین ارزان

برنامه برآورد به منظور معین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه باستانی تپه خدایی که آثار ارزشمندی از دوره های فرهنگی مس و سنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بردارد، به انجام رسید. این محوطه در بخش مرکزی شهرستان سنقر، دهستان فارسینج و حدود یک کیلومتری شمال شرقی روستای پارسینه در استان کرمانشاه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 1873 متر و از سطح زمین های زراعی ضلع شمالی حدود 80/8 متر است.

محمود حیدریان، سرپرست هیأت باستان شناسی مستقر در این محوطه تاریخی گفت: طبق مطالعات زمین ریخت شناسی انجام گرفته، قدیمی ترین رسوبات رخنمون یافته در ناحیه سنقر متعلق به دوره کربونیفر، اواخر دوران اول (C1) است که به صورت یک بخش آهکی با توسعه محدود، در ارتباط گسل ها با واحدهای اطراف خود مشاهده می گردد و در جنوب شرقی سنقر و اطراف روستای پارسینه برونزد دارد.

این باستان شناس اضافه نمود: این عامل، تپه های نسبتا کم ارتفاعی را تشکیل داده و تپه خدایی بر بستر رسوبات رسی و آهکی باران شسته این ارتفاعات و در یک دشت نسبتاً تخت و کم وسعت واقع شده است. پوشش گیاهی سطح تپه، مرتع و اطراف آن کلاً زراعی است و از جمله ارتفاعات مشرف به این تپه میتوان به رشته کوه دالاخانی در قسمت جنوب غربی تپه و کوه کالوش در شرق روستای پارسینه نو اشاره نمود.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه تپه خدایی اظهار کرد: براساس نقشه خطوط هم لرزه استان کرمانشاه، دهستان فارسینج در کانون اصلی زلزله های استان واقع شده و روستای قدیمی پارسینه که در محل کنونی محوطه باستانی تپه پارسینه (SK, 50) واقع بوده، بر اثر زلزله سال 1336 خورشیدی به تلی از خاک تبدیل شده و جز آثار مادی به جای مانده، هیچ اثری از آن باقی نمانده است. بازماندگان این واقعه هولناک در فاصله کمی از ضلع شمالی آن تپه، خانه های خود را برپا و روستای نوی را دایر نموده اند.

حیدریان گفت: بخش اعظم تپه به وسیله روستاییان در سالهای گذشته به منظور کشاورزی و استفاده به عنوان مصالح ساختمانی تسطیح شده و برش خورده است، به طوری که طول بخش سالم تپه در جهت شرقی غربی حدود 50 متر و عرض تپه در جهت شمالی جنوبی حدود 45 متر است، اما آثار بر جای مانده سطحی نشان می دهد که این محوطه باستانی ابعادی به طول تقریبی 120 متر در جهت شرقی غربی و عرضی حدود 110 متر در جهت شمالی جنوبی داشته است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه تپه خدایی گفت: این محوطه در سال 1383 در نخستین فصل آنالیز دشت سنقر، معرفی و شناسایی و در سال 1385 نیز به صورت روشمند آنالیز شد. آنالیز روشمند نشان داد که تا به امروز بیش از 70 درصد این محوطه ارزشمند تخریب شده است، لذا انجام عملیات معین حریم قانونی و برنامه حفاظت آن بسیار ضروری به نظر می رسید.

او اضافه نمود: این محوطه از بعد علمی، آثار ارزشمندی از دوره های فرهنگی مس و سنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بر دارد و آثار فرهنگ های شاخص زاگرس و شمال غرب ایران مانند دالما، سهگابی، کورا ـ ارس، هزاره اول قبل از میلاد و تاریخی در آن به وفور بچشم میخورد. علاوه بر آن بستر مناسب زیست محیطی محوطه، روشنگر روند بسیاری از تغییرات فرهنگی دوران مس و سنگ و مفرغ قدیم منطقه بوده و با توجه به توالی دوره های معین فرهنگی آن، بازبینی و اصلاح بسیاری از نکات گاهنگاری منطقه شرق زاگرس را ممکن و میسر خواهد نمود.

حیدریان اضافه نمود: از همین رو، برنامه برآورد به منظور معین عرصه و پیشنهاد حریم این تپه با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اعتبارات پژوهش و اکتشاف باستان شناختی و تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه و همکاری گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد به سرپرستی نگارنده و با نظارت کیومرث عظمی انجام شد.

او گفت: بعد از انجام عکسبرداری هوایی محوطه و اطراف آن، عملیات معین عرصه و حریم تپه با ایجاد 16 گمانه در ابعاد 1×1 متر در تمامی جهات اصلی و فرعی تپه ایجاد و گمانه ها در فاصله تقریبی 15 متری از عرصه ظاهری تپه آغاز و در دو ردیف ادامه یافت.

این باستان شناس با بیان اینکه عرصه و حریم درجه یک تپه با توجه به داده های فرهنگی بدست آمده از گمانه های حفر شده و عوارض طبیعی و مصنوعی موجود در پیرامون تپه صورت گرفت، اضافه نمود: مطالعه و طبقه بندی یافته های باستان شناختی بدست آمده از برآورد و سطح تپه (آنالیز روشمند)، محاسبه دقیق مساحت تپه و بعلاوه مطالعه ویژگی های محیطی پیرامون آن از دیگر اهدافی بود که در این برنامه مورد توجه نهاده شد.

حیدریان بعلاوه گفت: در منظره تپه، چندین تپه پیش از تاریخی وجود دارد که گویای اهمیت فرهنگی این منطقه است، کمبود اطلاعات باستان شناسی و نبود یک چارچوب گاهنگاری مقایسه ای برای دشت سنقر در کنار توالی مواد فرهنگی و تخریب تمامی اضلاع تپه خدایی، فرصت مناسبی برای انجام لایه نگاری تپه است تا تاریخ گذاری دقیقی از دوره های مختلف را در اختیار ما قرار دهد.