محله های پرخطر و کم خطر پایتخت اعلام عمومی می شود - تور چین ارزان

به گزارش خبرنگاران دو سال پیش نقشه کامل جزئیات خطر لرزه ای در 354 محله پایتخت توسط یک نهاد پژوهشی معتبر تهیه شد؛ اما تا به امروز استفاده از این نقشه راه برای افزایش مقاومت تهران در برابر زلزله بزرگ احتمالی، معطل فرمان مدیریت شهری مانده است. در این نقشه، محله های تهران متناسب با قرارگیری (مجاورت) در پهنه های گسل اصلی، متوسط و فرعی با رنگ های متفاوت مشخص شده اند؛ به طوری که شهفرایندان ساکن در نقاط مختلف شهر که بعد از هر بار زمین لرزه، نسبت به مقاومت محل سکونت خود دچار ترس و تردید می شوند، می توانند به راحتی از روی این نقشه، ابتدا به درک روشن از شرایط خطر در محله خود برسند و سپس برای مقاوم سازی ساختمان اقدام کنند. اگر اطلاعات این نقشه توسط سامانه های الکترونیکی تحت اختیار مدیریت شهری پایتخت اعلام عمومی شود، فرآیند کاهش مخاطرات لرزه ای در دو جهت آغاز خواهد شد. از یکسو پروانه های ساختمانی- که تا الان مشمول رعایت ضوابط طرح تفصیلی بوده- در محله های پرخطر به شکل محدود و با رعایت مقررات خاص صادر می شود و از سوی دیگر حساسیت خریداران آپارتمان به این نقشه، جریان بزرگ مقاوم سازی را به وجود می آورد.

بررسی الگوی جهانی مقابله با مخاطره زلزله نشان می دهد انتشار عمومی نقشه محلات پرخطر شهری می تواند تهران را به یک شهر تاب آور در برابر زلزله تبدیل کند. به گزارش جهانی اقتصاد، دو سال پیش یک نهاد پژوهشی وابسته به وزارت راه و شهرسازی تحت عنوان مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، نقشه مخاطرات لرزه ای شهر تهران را در مقیاس محله ای در 22 منطقه منتشر کرد. در این نقشه ها گسل های اصلی شهر تهران براساس پهنه گسلی به سه نوع گسل های اصلی، متوسط و فرعی تقسیم بندی شدند و براساس موقعیت قرارگیری پهنه های گسلی نقشه محلات با آنها تطبیق داده شد. به گونه ای که جزئیات موجود در نقشه تدوین شده اولا عامه فهم و مناسب برای استفاده عموم شهفرایندان بود و دوم آنکه هر شهفرایند ساکن شهر تهران با رجوع به نقشه و انتخاب محله زندگی یا کار خود می توانست متوجه شود آیا پهنه گسلی در زیرزمین محله موردنظر آنها وجود دارد یا خیر. نکته جالب آنکه هر شهفرایند با بررسی اطلاعات موجود در نقشه می توانست متوجه شود که زلزله احتمالی در پهنه مورد بررسی به شکل متوسط، خفیف یا شدید بروز پیدا می کند. مطابق با الگوی جهانی مورد بررسی در چهار کشور، یک هدف اصلی در استفاده از این نقشه ها در شناسایی میزان مخاطرات لرزه ای محلات شهر تهران نیز دنبال می شود. هدف اصلی تهیه و تدوین این نقشه آن است که با استفاده موثر از این نقشه توسط سرمایه گذاران ساختمانی و بسازوبفروش ها تهران به یک شهر ضدزلزله تبدیل شود. طراحان این نقشه معتقدند این هدف از دو جهت می تواند به شکل مناسب محقق شود. جهت اول آنکه، شهفرایندان ساکن در ساختمان های مسکونی بعد از اطلاع از خطر لرزه ای محل سکونت خود، بلافاصله تحریک به اقدام برای مقاوم سازی و افزایش تاب آوری در برابر زلزله احتمالی می شوند ودر نتیجه یک جریان عمومی گسترده در پایتخت برای ضدزلزله کردن ساختمان ها، محلات و نهایتا شهر شکل می گیرد. جهت دوم کاربرد این نقشه برای سازندگان و بسازوبفروش های ساختمانی است. از آنجاکه اطلاعات این نقشه، تاثیر مهمی در تاب آوری ساختمان ها دارد اگر در سامانه الکترونیکی صدور پروانه ساختمانی به عنوان یک لایه جدید اطلاعاتی در کنار لایه اطلاعاتی طرح تفصیلی قرار گیرد، از این به بعد مجوزهای ساختمانی که صرفا مبتنی بر ضوابط طرح تفصیلی صادر می شدند براساس موقعیت محله ها متناسب با خطری که پهنه های گسلی یک محله را تهدید می کند، تبدیل می شوند. به عنوان مثال اگر در ضوابط طرح تفصیلی اجازه ساخت یک ساختمان بلندمرتبه در یک پلاک در یک محله داده شده، اگر این اطلاعات در سامانه شهرسازی گنجانده شود، چنانچه این محله در موقعیتی باشد که گسل اصلی از آن عبور کرده یا به آن نزدیک است ضوابط ساخت به گونه ای اعمال خواهد شد که امکان ساخت یک ساختمان بلندمرتبه محدود خواهد شد. بنابراین ضوابط ساخت وساز در جهت ساخت ساختمان ایمن و با تاب آوری بیشتر قرار خواهد گرفت. تحقیقات جهانی اقتصاد نشان می دهد: بعد از گذشت دو سال، این نقشه به عنوان یک لایه اطلاعاتی لازم الاجرا برای صدور پروانه ساختمانی در شهر تهران در سامانه الکترونیکی مدیریت شهری فعال نشده است. اگرچه در برخی بانک های اطلاعاتی بخشی از این اطلاعات نقشه بارگذاری شده اما همچنان ملاک عمل برای صدور مجوز ساختمانی نیست. از سوی دیگر در حوزه نظارت بر ساخت وسازهای شهر تهران نیز اطلاعات این نقشه مدنظر قرار ندارد. این در حالی است که تهران با یک کلیک مدیریت شهری برای اعلام عمومی نقشه، می تواند در جهت تبدیل شدن به شهر ضدزلزله قرار گیرد. البته در کنار این نقشه، اقدام دیگری نیز که مدیریت شهری پیش از این در حوزه اقدامات پس از وقوع زلزله برای تهیه نقشه تخلیه امن اضطراری در محلات شهر تهران انجام داده، به علت تغییرات مداوم کالبد محلات شهر، هنوز اقدامی در جهت به روزرسانی اطلاعات آن نیز صورت نگرفته است. بررسی تجربه چهار کشور پیش رو در حوزه انتشار عمومی اطلاعات لرزه ای محلات شهرها و به روزرسانی آنها در این حوزه قابل توجه است. در ادامه تجربه 4کشور ترکیه،ژاپن،کانادا و هند در تهیه نقشه های گسلی بررسی شده است:

سال گذشته ترکیه نقشه مناطق زلزله خیز خود را به روزرسانی کرد.

به گزارش روزنامه حریت، این نقشه که با همکاری 5 دانشگاه و دو موسسه دولتی پس از 21 سال به روزرسانی شده است در جلسه شورای وزیران ارائه شد. شرکت های ساخت وساز موظف شده اند که نقشه مناطق زلزله خیز را در ساخت بناها مدنظر قرار دهند و با محاسبه فشاری که در زمان زلزله به ساختمان ها وارد می شود، در مناطق پرخطر ساختمان ها را طبق موازین مقابله با زلزله بنا کنند. پروفسور احمد ارکان زمین شناس شناخته شده ترکیه می گوید نقشه جدید حدود 80درصد با نقشه پیشین مطابقت دارد. در این نقشه مناطق مختلف خاک ترکیه بر حسب میزان خطر وقوع زلزله درجه بندی شده اند. در نقشه جدید بخش اروپایی کلان شهر نواحی پرخطر درجه اول حضور دارند. طبق نقشه جدید، خطر بروز زلزله در منطقه وان، ارزنجان و شهر آنکارا کاهش یافته است. ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی اش در برابر وقوع زمین لرزه بسیار آسیب پذیر است زیرا در محل تلاقی دو صفحه اصلی تکتونیکی اوراسیا و آفریقا- عربیا قرار گرفته است. این صفحات بی وقفه از شمال تا جنوب به یکدیگر ساییده می شوند. ژاپن نیز نخسین بار پس از وقوع زمین لرزه آواجی- هانشین در سال 1995 قانون ویژه ای برای مدیریت زلزله تصویب و اجرا کرد. سازمان مرکزی مقابله با زلزله براساس همین قانون ایجاد شد. این سازمان در سال 1999 ماموریت یافت که نقشه اصلی ملی خطر وقوع زمین لرزه را تهیه کند و به عنوان یک منبع رسمی برای پژوهش های آینده در زمینه زلزله در اختیار نهادهای علمی و تحقیقاتی و نیز عموم مردم قرار دهد.

پروژه تهیه این نقشه در سال 2001 آغاز شد و در سال 2005 خروجی نهایی این پروژه انتشار یافت. طی این پروژه 2 نقشه اصلی تهیه شد؛ نخست نقشه خطر احتمالی زمین لرزه که در ارتباط بین لرزه های زمین و احتمال شدت دریافت آن در یک بازه زمانی نشان داده شده بود و نقشه دیگر که سناریوهای زمین لرزه براساس فعالیت هر گسل و نقشه لرزه های احتمالی را نشان می داد. در تهیه نقشه خطر احتمالی زمین لرزه با به کارگیری روش های آماری، احتمال وقوع لرزه های شدید در هر بازه زمانی مشخص می شود. به این ترتیب در هر منطقه احتمال وقوع و شدت لرزه ها و احتمال رانش زمین در اثر زمین لرزه محاسبه می شود. در تهیه نقشه سناریو لرزه های زلزله نیز تاثیر وقوع زلزله در نزدیکی هر یک از گسل ها و انتشار امواج لرزه ای با توجه به ساختار پیچیده زیرزمینی مورد توجه قرار می گیرد. این محاسبات بر مبنای مدل فیزیکی پاره گسل ها انجام می شود. پس از وقوع زلزله مرگبار 1/ 9 ریشتری توهوکو مقامات سازمان لرزه شناسی ژاپن اقدام به اصلاح مجدد نقشه های خطر وقوع زلزله کردند، زیرا به دلیل احتمال بسیار کم وقوع زلزله در این منطقه، نام توهوکو در میان مناطق پرخطر ذکر نشده بود.

نخستین نقشه مناطق لرزه خیز کانادا نیز در سال 1970 منتشر شد. تهیه این نقشه آغازگر فرایند جهانی تهیه نقشه احتمال وقوع زمین لرزه در جهان شد. در کانادا سازمان نقشه برداری و زمین شناسی مسوول تخمین خطر وقوع زلزله به منظور درج در قوانین ساخت وساز ملی است و تهیه این نقشه یکی از وظایف اصلی سازمان نقشه برداری و زمین شناسی کانادا به شمار می رود. نقشه خطر وقوع زمین لرزه کانادا هر پنج سال یک بار مورد بازنگری قرار می گیرد و نسخه جدید آن منتشر می شود. آخرین نسخه این نقشه در سال 2015 تهیه شد و در قالب قوانین ملی ساخت وساز انتشار یافت. هند در برابر وقوع زمین لرزه بسیار آسیب پذیر است و در فاصله سال 2005 تا به امروز بیش از 98 هزار نفر در هند در اثر وقوع 13 زلزله با بزرگی بیش از 5 ریشتر جان خود را از دست داده اند. آخرین نقشه رسمی مناطق زلزله خیز هند در سال 2010 منتشر شده است و اطلاعات زمین لرزه هایی را در بر دارد که تا سال 2009 روی داده اند. برای به روزرسانی این نقشه مرزبندی مناطق لرزه خیز و نیز شیوه انجام محاسبات مورد بازنگری کلی قرار گرفت. این فرآیند بیش از دو سال به طول انجامید.